„O! — krzyknął Hrabia, ręce podnosząc do góry —
Dobre miałem przeczucie, żem lubił te mury!
Choć nie wiedziałem, że w nich taki skarb się mieści,
Tyle scen dramatycznych i tyle powieści!”
W 1961 roku powstało Muzeum Zamkowe w Malborku. Miało ono zapewnić ciągłość prac nad odbudową, zagospodarowaniem i utrzymaniem obiektu. Równolegle do tej działalności gromadzono również zabytki tworząc współczesne kolekcje muzealne.
Początkowo do nowo powstałego muzeum trafiły zachowane, nieliczne obiekty z kolekcji przedwojennych, które gromadzone były na malborskim zamku w trakcie jego restauracji w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Należały do nich zbiory: archeologii, detalu architektonicznego, witraży, mebli, militariów oraz rzeźby średniowiecznej. Dalszym kierunkiem rozbudowywania zbiorów były zakupy w salonach DESY, od osób prywatnych, kolekcjonerów, a z biegiem lat również w domach aukcyjnych. Do Muzeum trafiały również przedmioty przekazywane w formie darów. Kolekcjonowano obiekty zarówno z obszaru sztuki dawnej, jak i współczesnej.
W 1973 roku Muzeum Zamkowe w Malborku powiększyło się o oddział mieszczący się na zamku w Kwidzynie, gdzie już w 1950 roku powołano do istnienia nowe muzeum. Tutaj również zręby nowych kolekcji stanowiły zabytki pochodzące ze zbiorów tamtejszego przedwojennego muzeum – etnograficzne, archeologiczne, militarne oraz numizmatyczne. W 2018 roku powstał drugi oddział Muzeum z siedzibą na zamku w Sztumie.
Obecnie eksponaty mieszczące się w Muzeum Zamkowym w Malborku oraz jego dwóch oddziałach tworzą dwadzieścia cztery kolekcje liczące ponad 50 tysięcy obiektów z dziedzin: historii, sztuki, archeologii, przyrody i techniki. Wśród nich znajdują się zarówno kolekcje z zabytkami sięgającymi swoimi korzeniami czasów średniowiecza, jak militaria, ale również zbiory sztuki współczesnej, np. szkło artystyczne. Wyróżnić należy przede wszystkim największy w Europie zbiór detalu architektonicznego oraz najcenniejszą na świecie kolekcję bursztynu. Na uwagę zasługuje również kolekcja ekslibrisu, z którą wiąże się konkurs Międzynarodowego Biennale Ekslibrisu Współczesnego – organizowane cyklicznie wydarzenie, które wprowadziło Muzeum na arenę międzynarodową w obszarze sztuki współczesnej. Wspomniane kolekcje to jedynie część rozbudowanych i różnorodnych zbiorów zgromadzonych przez Muzeum Zamkowe w Malborku, do których odkrycia serdecznie Państwa zapraszamy!