Czepce z Powiśla – mity i fakty
Czepiec należy do jednego z najbardziej intrygujących elementów kobiecego stroju. Kiedyś był oznaką kobiety zamężnej. Niestety nie do końca wiadomo, w którym momencie zaczęły go nosić także dziewczęta. Z pewnością w drugiej połowie XIX w., a być może i wcześniej taka sytuacja występowała na Warmii. Zapewne i w naszym, sąsiednim regionie wyglądało to podobnie. Opracowanie […]
Maciej Przemysław Kilarski – Artysta nieznany
W ostatniej dekadzie, w latach 2010–2011, zbiory Gabinetu Rycin Muzeum Zamkowego w Malborku wzbogaciły się o blisko 100 prac plastycznych nestora konserwacji zamku malborskiego i pasjonata jego historii – Macieja Przemysława Kilarskiego (1922–2003). Dzieła te wykonane zostały w różnych technikach artystycznych na przestrzeni kilkudziesięciu lat i obejmują okres – od lat trzydziestych do siedemdziesiątych minionego […]
Trzewik pochwy miecza z miejscowości Podzamcze koło Kwidzyna
W 1968 roku Muzeum Zamkowe w Malborku pod kierownictwem Mieczysława Haftki prowadziło badania wykopaliskowe na stan. 10, osadzie wczesnośredniowiecznej w miejscowości Podzamcze koło Kwidzyna (ryc. 1). W wykopie 1a zarejestrowano wówczas niewielką, owalną jamę produkcyjną, którą oznaczono jako obiekt nr 2. W obiekcie oprócz fragmentów naczyń ceramicznych wykonanych w technice całkowitego obtaczania, kości zwierzęcych, bryłki […]
„Pożegnanie Calasa z rodziną”. Rozważania wokół ikonografii mało znanego obrazu w zasobach muzealnych malborskiego zamku
W kolekcji malarstwa MZM znajduje się, zakupiony w 1973 roku, niewielki obraz olejny na płótnie (44 x 54 cm) noszący tytuł Pożegnanie Calasa z rodziną, nr inw. MZM/MRT/61 (fot.1). Tematem jest dramatyczna scena pożegnania z przyjaciółmi i rodziną niesłusznie skazanego na śmierć Jeana Calasa. Wydarzenie rozegrało się w rzeczywistości i stanowi fakt historyczny z przełomu […]
Karciane konteksty… a kafle malborskie
„(…) w owym więc renesansowym Krakowie ‒ rżnęli już w karty wszyscy. Od monarchy po ostatniego paupra. Rżnęli, aż niejeden ‘spadł ze stołu, iż mu i pieniądz w mieszku nie został’, a po nocy kozerą wypełnionej bywał ‘z onego niewyspania bladej a zapuchłej twarzy i niecudnej sławy’.” Andrzej Hamerliński-Dzierożyński Z owego cytatu wyłania się już […]
Jezuici malborscy i dżuma w latach 1708-1711. Opowieści z krypty część 1
Późnogotycka kaplica św. Anny na Zamku Wysokim w Malborku, budowana w latach 1331-1344, od swego początku była przeznaczona do pełnienia funkcji krypty grobowej dla najwyższych dostojników Zakonu Niemieckiego. Jej funeralne przeznaczenie nie zmieniło się nigdy, nawet po objęciu jej, w czasach polskiego władania, przez jezuitów, członków Towarzystwa Jezusowego (Societas Iesu), założonego przez Ignacego Loyolę w […]
Nowożytna mennica w Malborku
Nowożytna mennica w Malborku, emitująca monety dla polskich królów, rozpoczęła działalność pod koniec XVI w. Sądzi się, że miało to bezpośredni związek z wynalezieniem maszyny menniczej, usprawniającej proces produkcji monet. W literaturze odnajdujemy informacje, że rewolucyjne urządzenie, nazwane prasą menniczą składało się z dwóch walców obracających się w przeciwległych kierunkach, między którymi umieszczano blachę monetarną. […]
Zegarmistrzostwo malborskie
Czasomierze wykonane w mieście nad Nogatem, stanowią dziś prawdziwe unikaty wśród zegarów mechanicznych i słonecznych. Przedmioty te konstruowano w wielu miastach Rzeczpospolitej: Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Wilnie, Lwowie i innych. Wszystkie one są dziś pożądane i poszukiwane przez muzea i kolekcjonerów. Jednak prawdziwymi rarytasami są zegary pochodzące z mniejszych ośrodków produkcyjnych takich jak m.in. Malbork, który […]
Zainteresowanie bursztynem wśród królów polskich
Bursztyn – towar luksusowy, niezwykle kosztowny, stał się przedmiotem zainteresowania możnych, w tym rodów królewskich. Wykorzystywano go w polityce handlowej, powstałe z niego wyroby artystyczne chętnie kolekcjonowano, a także wykorzystywano je w kontaktach dyplomatycznych. Pierwszym królem, który przyczynił się do rozwoju bursztynnictwa był Kazimierz Jagiellończyk, który po przyłączeniu Pomorza Gdańskiego z Gdańskiem do Korony Polskiej, […]
Historia ex librisu
Słowo ekslibris z języka łacińskiego ex libris oznacza z ksiąg bądź zamiennie ex bibliotheca, czyli z księgozbioru. Jest to ozdobny znak własnościowy, zwykle wykonywany w technice graficznej, służący oznaczeniu ksiąg przez właściciela poprzez naklejenie na wewnętrznej stronie przedniej okładziny. Początkowo ekslibrisy nie były przeznaczone do wystawiania na widok publiczny. Świadczyły o wysokich potrzebach kulturalnych właściciela, […]