Metale zabytkowe

Kunsztowne wyroby z metali, zwłaszcza srebra, zaczęto gromadzić w zamku malborskim, już na samym początku rodzenia się koncepcji utworzenia w nim instytucji muzealnej, co miało miejsce w latach 20. XIX wieku. Zamieniając zamek w muzeum wnętrz, co nastąpiło w końcu XIX wieku zaczęto wyposażać pomieszczenia w kopie przedmiotów z okresu dojrzałego i późnego gotyku, np. w kościele zamkowym zawieszono mosiężne i żelazne świeczniki wzorowane na oświetleniu kościołów i katedr niemieckich. Po zniszczeniu zamku w 1945 roku kolekcja została rozproszona. Po reaktywowaniu w zamku funkcji muzealnych, zdecydowano się akcentować wyposażenie wnętrz nawiązujące do czasów funkcjonowania tu rezydencji królewskiej. Dziś kolekcja liczy 676 zabytków. Zorientowana jest na gromadzenie przedmiotów świeckie i sakralnych, wykonywanych w warsztatach Prus Królewskich i Książęcych. Wśród wyrobów złotniczych znajdują się pojedyncze przykłady wytwórstwa: śląskiego, niemieckiego, bałtyckiego czy szwedzkiego. Niezwykle cennymi zabytkami są modlitewniki, z II poł. XVII w., do prywatnej dewocji Liliowe kwiatki i Skarb Niebieski, oba w srebrnych, bogato dekorowanych oprawach oraz XIII-wieczna, miedziana puszka liturgiczna (pyxis), pokryta częściowo zachowaną emalią. Nie brak również licznych zabytków takich, jak wykonane z cyny misy, patery i kubki, mechanizmy zamków skrzyń i drzwiowe oraz kute ozdobne kraty, powstałe głównie w okresie niemieckiej restauracji zamku.

Zabytki

Eseje

Zegarmistrzostwo malborskie

Czasomierze wykonane w mieście nad Nogatem, stanowią dziś prawdziwe unikaty wśród zegarów mechanicznych i słonecznych. Przedmioty te konstruowano w wielu miastach Rzeczpospolitej: Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Wilnie, Lwowie i innych. Wszystkie one są dziś pożądane i poszukiwane przez muzea i kolekcjonerów. Jednak prawdziwymi rarytasami są zegary pochodzące z mniejszych ośrodków produkcyjnych takich jak m.in. Malbork, który w dziedzinie rzemiosła miał silną konkurencję ze strony otaczających go dużych miast Prus Królewskich: Gdańska, Torunia i Elbląga. Zagadnienie zegarmistrzostwa malborskiego pozostaje w dużej mierze tematem mało rozpoznanym. Skąpa baza przebadanych źródeł oraz takaż reprezentacja przedmiotów, sprawiły, że Malbork był właściwie nieobecny w opisach dziejów zegarmistrzostwa na ziemiach polskich. W ostatnich latach, udało się jednak zebrać szczątkowe informacje i uporządkować je we wstępne ustalenia, z których wynika, że środowisko zegarmistrzowskie w Malborku funkcjonowało mniej więcej od połowy XVI do początków XVIII wieku. Kwestia warsztatów zegarmistrzowskich wykonujących zegary w XIX stuleciu i ich relacja z grupą przedmiotów określanych w literaturze, jako „zegary żuławskie” pozostaje jak dotąd nierozpoznana. W okresie staropolskim w Malborku pracowali następujący zegarmistrzowie: Michael Leuthold (czynny ok. 1590­-1610), jego syn Hans Leitholtz [Leycholtz] (ok. 1620-­1640), Izrael Piertz [Pierz/Pierc] (ok. 1630-­1650), Martin Nitz [Hittz] (wzmiankowany w 1636 roku), Michael Klein (3/4 ćw. XVII w.), Johannes Leütholt (syn Hansa, wnuk Michaela; aktywny w latach ok. 1670-­1700) oraz Samuel Krigner (ok. 1680­-1690). Zabytki w postaci sygnowanych zegarów, w zbiorach publicznych obejmują wytwórczość jedynie trzech ostatnich z wymienionych mistrzów. Zegar kaflowy (stołowy) Kleina posiada Muzeum Narodowe w Poznaniu (Muzeum Rzemiosł, nr inw. MNP Rm 2630), po jednym egzemplarzu

czytaj dalej »