Rzeźba

Zapoczątkowana w XIX wieku restauracja zamku i związana z nią aranżacja wnętrz pociągnęła za sobą potrzebę wypełnienia ich artefaktami związanymi z kilkusetletnią architekturą. Wtedy po raz pierwszy zaczęto sprowadzać do Malborka gotyckie zabytki z terenu Prus i Niemiec, co umożliwiło ich zbadanie oraz zabezpieczenie przed degradacją bądź zaginięciem. Współczesna kolekcja rzeźby składa się z trzech grup: dzieł średniowiecznych (w tym reliktów wystroju kościoła zamkowego z czasów krzyżackich), rzeźby snycerskiej i pozostałości ołtarzy z kaplic zamkowych z XVII i XVIII wieku, jak również kopii i rekonstrukcji dzieł średniowiecznych stworzonych na potrzeby aranżacji wnętrz zamkowych. W skład zbioru wchodzi niemal 100 zabytków w zdecydowanej większości będących snycerskimi figurami ołtarzowymi, dziś już pozbawionymi swego pierwotnego kontekstu. Dominują przedstawienia maryjne, mniej licznie reprezentowani są inni święci. W zbiorze znajduje się też relikwiarz hermowy w kształcie kobiecego popiersia, a także pojedyncze dzieła dewocyjne, służące bliższej kontemplacji, jak wybitna rzeźba kamienna wykonana około 1400 r., przedstawiająca Chrystusa modlącego się w Ogrodzie Oliwnym.

Eseje

Proces powstawania rzeźby drewnianej w średniowieczu

W epoce średniowiecza produkcja rzemieślnicza, a do takiej zaliczało się snycerstwo, odbywała się w ramach ściśle określonego „systemu”. Wytwórcy funkcjonowali w ramach branżowych korporacji, zwanych cechami. Organizowały one pracę warsztatów, ustalały normy jakości dla poszczególnych przedmiotów, określały materiały używane w ich produkcji, a także ustalały końcowe ceny wyrobów. Obwarowania te miały na celu zwalczanie i marginalizowanie rzemieślników działających poza prawem, zwanych przeszkodnikami lub partaczami. Przepisy cechowe ściśle kontrolowały procedurę wyzwolin uczniów, a więc procesu uzyskiwania tytułu mistrzowskiego, regulowały także ilość możliwych do zatrudnienia w warsztacie pracowników, co miało gwarantować w miarę wyrównany poziom artystyczny różnych pracowni. Prawo samodzielnego wykonywania zawodu mieli wyłącznie mistrzowie. To oni odpowiadali za przyjmowanie zleceń i podpisywanie kontraktów, a także za wykończenie dzieła (bywało, że mistrz wykonywał jedynie szkic przedstawiany klientowi, natomiast wykonanie pracy powierzał swoim pracownikom). Decydowali – często w porozumieniu ze zleceniodawcą – o formie i treści rzeźb, przygotowywali szkic kompozycji lub jej model, a także rzeźbili najważniejsze partie, takie jak twarze i dłonie postaci. Wstępne opracowanie rzeźby oraz wykonanie drugorzędnych detali było najczęściej zadaniem kolektywnym i należało do zatrudnionych w warsztacie pomocników i uczniów. Ryc. 1. Wnętrze pracowni snycerskiej, fragment ilustracji z Kodeksu Baltazara Behema, 1505. Do produkcji elementów „stolarskich”, a więc szaf ołtarzowych, skrzydeł, predelli i ram wykorzystywano niemal wyłącznie drewno drzew iglastych, przeważnie jodły lub świerku. Natomiast figury, płaskorzeźby czy dekoracyjne ażury wyrabiano z bardziej miękkiego, a przez to łatwiejszego w obróbce, drewna lipowego. Podobne właściwości jak lipa posiada drewno orzecha, stosowane dość często na terenach nadreńskich i we Frankonii. We

czytaj dalej »